بسم‏الله‏الرّحمن‏الرّحیم

عملیّات کربلای 1

شناسنامه عملیات:

1- منطقۀ عملیّاتی: جبهه میانی، غرب استان ایلام، منطقۀ عمومی مهران.

2- زمان: نهم تا هفدهم تیرماه 1365.

3- رمز عملیّات: یا ابالفضل‏العباس(ع) ادرکنی.

4- ساختار و سازمان: قرارگاه نجف‏اشرف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.

5- اهداف عملیّات: آزادسازی شهر مهران و ارتفاعات مهم و استراتژیک منطقه و برداشتن دید و تیر مستقیم دشمن و باز کردن معابر وصولی به شهر مهران.

6- نقشۀ منطقۀ عملیّات:

مقدّمه

تصرف فاو به دست رزمندگان اسلام که منجر به تغییر موازنه سیاسی- نظامی به نفع جمهوری اسلامی شد، با توجه به اهمیت راهبردی این منطقه برای عراق، صدام با وارد نمودن عمده یگان‏های ارتش خود تلاش نمود تا این منطق حساس را بازپس گیرد. در این راستا علی‏رغم مخالفت بعضی از فرماندهان ارشد ارتش عراق، بیش از 70 روز با تمامی امکانات زمینی و هوایی در برابر رزمندگان اسلام صف‏آرایی نمود. این فرماندهان خطاب به صدام گفته بودند: در بازپس‏گیری فاو شکست خورده و موفقیتی حاصل نمی‏کنیم و آبرویمان می‏رود. به طوری که صدام در جمع فرماندهان نظامی گفته بود: "بعضی از فرماندهان به من می‏گویند چه اصراری دارید که در فاو می‏جنگید؟ در 1600 کیلومتر مرز هم می‏توانید حمله کنید." لذا پس عدم موفقیت ارتش عراق در عقب راندن نیروهای اسلام از فاو و ناامیدی از بازپس‏گیری آن، این ارتش با انتخاب شیوه‏ای جدید موسوم به "استراتژی دفاع متحرک"، همسو با تلاش‏های غرب برای به زانو درآوردن جمهوری اسلامی را طراحی، و در صدد برآمد تا برای جبران بخشی از شکست سیاسی در فاو، خارج شدن از انفعال و به دست گرفتن ابتکار عمل و همچنین بازسازی روحی- روانی نظامیان عراقی و حل مشکل افکار عمومی، از لاک دفاعی بیرون آمده و شیوه هجومی اتخاذ کند. ارتش عراق در اجرای سلسله عملیات‏های دفاع متحرک خود، در مدتی کوتاه، 13 منطقه را هدف تهاجم و تعرض خود قرار داد که مهم‏ترین آن، حمله گسترده‏ای به نام "عملیات ثارالابطال[1]" توسط لشکر 17 زرهی از سپاه دوم ارتش بعثی عراق به منطقه مهران از دو محور همراه با اجرای آتش سنگین توپخانه در اولین ساعات بامداد 27 اردیبهشت 1365 بود که منجر به نفوذ تا عمق 20 کیلومتری خاک ایران و تصرف شهر مهران و حومه آن و برخی ارتفاعات منطقه گردید. هجوم به مهران، نقطه اوج استراتژی دفاع متحرک عراق بود. لذا صدام با موفقیتی که در این مرحله به دست آورد، اعلام کرد که: "تنها در مقابل عقب‏نشینی قوای ایران از مناطق عراق به ویژه فاو، مهران را پس خواهد داد".

دلیل طرح معامله فاو با مهران از سوی صدام در این مقطع حساس از جنگ و با توجه به کسب برتری سیاسی از سوی ایران، به موارد زیر مرتبط بود:

1- اهمیت راهبردی منطقه مهران با توجه به موقعیت جغرافیایی آن و زمینه‏ای برای مانور دادن دشمن با توجه به:

الف- وجود مهران به عنوان یک شهر و مرکز جمعیتی در مقابل شهر فاو با همین خصوصیت.

ب- قطع ارتباط جبهه شمالی و جنوبی ایران و ایجاد مشکل ارتباط بین دو جبهه با اشغال مهران.

پ- حساسیت دشمن نسبت به واقع شدن مهران به عنوان یک منطقه مهم در داخل ایران بر خلاف وقوع عمده متصرفات دشمن در دفاع متحرک در داخل خاک عراق (بازپس‏گیری).

2- همطراز بودن و دارای قابلیت طرح معامله و همچنین دارای شرایط مانور تبلیغاتی و سیاسی منطقه مهران با فاو.

3- وجود منطقه مهران به عنوان مناسب‏ترین محور ورودی ایران به بغداد.

پس از شروع تک دشمن، سپاه به منظور جلوگیری از سقوط نقاط استراتژیک منطقه، چند یگان رزمی خود را به سرعت وارد منطقه کرد و پس از چند روز نبرد، موفق شد چند ارتفاع منطقه را آزاد نماید. از طرفی چون مجال دادن به دشمن باعث جری‏تر شدن و ادامه حملات و تصرف مناطق دیگر گردیده و اثرات سوئی برای کشور و روحیه نیروهای خودی داشت، ضرورت اجرای عملیات برای بازپس‏گیری مهران را دو چندان می‏کرد. ضمن این که با توجه به این ضرورت‏ها، حضرت امام هم دو بار به مسئولان جنگ فرموده بودند: «پس مهران چه شد؟».[2]

فرمانده کل سپاه پاسداران نیز در جلسه با فرماندهان در زمینه اهمیت و هدف عملیات در منطقه مهران و آزادسازی شهر مهران گفتند:

«امام به گرفتن این هدف و گوشمالی دادن دشمن در این منطقه، خیلی مُصِر است و این را چند بار به آقای هاشمی‏رفسنجانی فرمودند که پس مهران چه شد؟ بچه‏ها چکار کردند؟ اینجا نمی‏دانیم چه سری است که ایشان سه بار از آقای هاشمی پرسیدند که برادرها چه کار کردند. حتماً یک تقدیر و نظری هست که ایشان کاملاً از ابعادی که ما متوجه نمی‏شویم، را می‏دانند.»[3]

وضعیّت جغرافیایی منطقۀ عملیّات

شهر مهران مرکز شهرستان مهران در 100 کیلومتری جنوب‏غربی ایلام و در مسیر ایلام- دهلران واقع شده و از غرب با عراق هم‏مرز است. این شهر در فاصله 157 کیلومتری بغداد و 290 کیلومتری کربلا قرار دارد. دشت مهران واقع در جبهه میانی، از ناحیۀ شمال و جنوب بین دو رشته ارتفاعات واقع شده، از شمال به ارتفاعات زالوآب و کانی‏سخت و نمه‏کلان‏بو در خاک عراق، از جنوب به ارتفاعات قلاویزان، از غرب به مرزهای ایران و عراق و از شرق به کوه گره‏پور، ختم می‏شود.

ارتفاعات قلاویزان که از جنوب به سمت غرب تا داخل خاک عراق امتداد یافته، بخش داخل خاک ایران آن بلندتر از بخش دیگر و بر کل منطقه اشراف و تسلط داشته و به همین دلیل، دارای اهمیت نظامی به سزایی بوده و بعضی از نظامیان به عنوان کلید منطقه از آن یاد می‏کردند. دشت مهران از طرف شمال به وسیله تنگه استراتژیک کنجان‏چم که در میان کوه‏های کانی‏سخت قرار دارد، به منطقه عمومی استان ایلام وصل می‏شود. کوه‏های زالوآب از سلسله جبال کانی‏سخت به دلیل تسلط بر شمال دشت مهران و فراهم نمودن امکان دید و تیر بر تنگه کنجان‏چم و جاده مهران- ایلام، از جنبه‏های نظامی دارای اهمیت بسیاری است. دشت مهران همچنین دارای چند ارتفاع منفرد و پراکنده است که امکان دید مناسب را بر قسمت‏هایی از منطقه فراهم می‏کند که برخی از آنان مانند: تپه‏های 273 رضاآباد و 250 و 225 غلامی در شمال منطقه و تپه 177 در یک کیلومتری امامزاده حسن؛ از جنبه نظامی اهمیت فوق‏العاده‏ای دارند.

استعداد کلّی دشمن در منطقه

لشکر 17 زرهی از سپاه دوم ارتش بعثی عراق پس از تصرف مهران، مسئولیت پدافندی این منطقه را با دو تیپ پیاده و یک قاطع جیش‏الشعبی از انتهای ارتفاعات آبزیادی تا جنوب جاده مهران- دهلران را بر عهده داشت. در حالی که یک تیپ زرهی این لشکر و یک تیپ کماندویی از ستاد کل در احتیاط منطقه قرار داشته و سه گردان توپخانه و یک آتشبار توپخانه دوربرد پشتیبانی آتش منطقه را برعهده داشتند.[4]

اهداف عملیّات

1- آزادسازی شهر مهران و ارتفاعات و عوارض حسّاس منطقه.

2- انهدام نیروهای عراقی مستقر در منطقه و گرفتن اسیر.

3- خارج کردن مهران و جادّه‏های مواصلاتی مهران- دهلران و مهران- ایلام از زیر دید و تیر مستقیم دشمن.

طرح‏ریزی عملیّات

پس از تصرف مهران به دست دشمن، قرارگاه نجف‏اشرف نیروی زمینی سپاه پاسداران اقدامات عملی به منظور متوقف کردن قوای دشمن و برنامه‏ریزی برای آزادسازی مهران را شروع کرد. پس از متوقف کردن پیشروی عراقی‏ها در 3 تا 5 کیلومتری جاده کمربندی مهران، نیروی زمینی سپاه برای پر کردن فاصله خط خودی با دشمن و آماده کردن زمینه اجرای عملیات، به قرارگاه نجف‏اشرف و یگان‏های تابعه ابلاغ کرد تا خاکریز خط مقدم خود را به طرف دشمن نزدیک کنند. لذا در نیمه خردادماه احداث خاکریز به طور پراکنده و نامنظم در شب‏های متوالی ادامه یافت. به طوری که بعضی از خاکریزها تا پشت سنگر کمین دشمن رسیده بود. از طرفی برای فریب دشمن در مناطقی همچون فاو، سومار و قصرشیرین که احتمال حمله عراق به این مناطق نیز متصور بود، تردد و مکالمات کاذب، ستون‏کشی با چراغ روشن و افزایش مکالمات بی‏سیمی اجرا شد و تا حدودی دشمن را غافل‏گیر نمود.

پس از اشغال مهران، جلسات متعددی در خصوص نحوه اجرای عملیات و بازپس‏گیری منطقه از دشمن برگزار گردید. در تمامی جلسات، با توجه به تحکیم مواضع و تقویت نیرو از سوی دشمن و استفاده او از فرصت، تأکید مکرر فرماندهی کل سپاه بر ضرورت توجه به اصل زمان و سرعت در آمادگی برای اجرای عملیات و همچنین لزوم تقویت روحیه نیروها بود.

پس از ساعت‏ها بحث و گفت‏وگو در باره طرح مانور و راه‏کارهای حمله به مواضع دشمن، سرانجام دو محور زیر برای عملیات در نظر گرفته شد و برای اجرای آن نیاز به 30 گردان نیرو برآورد گردید:

1- جاده ایلام- مهران و باغ کشاورزی.

2- جاده دهلران- مهران و ارتفاعات قلاویزان به طرف شهر و غرب قلاویزان.

در نهایت به دلیل کمبود نیرو و وجود استحکامات دشمن، مقرر شد محور باغ کشاورزی حذف و از محور قلاویزان و یال‏های آن تا رودخانه گاوی، تلاش اصلی انجام شود. لذا سه مرحله برای تحقق اهداف عملیات در نظر گرفته شد:

1- مرحله اول؛ تأمین ارتفاعات قلاویزان تا روستای امام‏زاده سیدحسن(ع) به عنوان مهم‏ترین فلش حمله که مورد تأکید فرماندهی کل سپاه بود.

2- مرحله دوم؛ تأمین انتهای جبل حمرین تا شیار میگ سوخته و در امتداد آن تأمین روستای بهین‏بهروزان و هرمزآباد.

3- مرحله سوم؛ تصرف خاکریز والفجر 3 که از روستای فرخ‏آباد تا زیر ارتفاعات 223 قلاویزان امتداد داشت.

در این عملیات، غافل‏گیری و رعایت حفاظت اطلاعات به شیوه بسیار دقیق مد نظر قرار گرفته بود. بر این اساس یگان‏های عمل‏کننده بایستی یک هفته تا 10 روز قبل از عملیات، در مناطق کوهستانی اطراف مهران و در محل‏های مناسب با رعایت استتار و پراکندگی، استقرار می‏یافتند و کلیه امکانات ترابری و تجهیزات و ادوات خود را به مراکز لازم انتقال داده و از دید دشمن پنهان می‏داشتند. علاوه بر این، مقرر شده بود تا دو روز قبل از اجرای عملیات، طرح فریب نیز با اجرای ستون‏کشی در شب و روز با خودروهای سنگین در منطقه قصرشیرین به اجرا درآید.

سازمان رزم عملیّات

سازمان رزم قرارگاه نجف‏اشرف در این عملیات به شرح زیر بود:

1- لشکر 27 محمدرسول‏الله(ص)، به فرماندهی حاج محمد کوثری؛ به استعداد 7 گردان پیاده.

2- لشکر 17 علی‏ابن‏ابی‏طالب(ع)، به فرماندهی غلامرضا جعفری؛ به استعداد 3 گردان پیاده.

3- لشکر 41 ثارالله(ع)، به فرماندهی قاسم سلیمانی؛ به استعداد 6 گردان پیاده.

4- لشکر 25 کربلا، به فرماندهی مرتضی قربانی؛ به استعداد 4 گردان پیاده و یک گردان زرهی.

5- لشکر 10 سیدالشهداء(ع)، به فرماندهی علی فضلی؛ به استعداد 2 گردان پیاده و یک گردان زرهی.

6- لشکر 5 نصر، به فرماندهی محمدباقر قالیباف؛ به استعداد 3 گردان پیاده.

7- تیپ 21 امام رضا(ع)، به فرماندهی اسماعیل قاآنی؛ به استعداد 4 گردان پیاده.

8- گردان 20 مستقل زرهی رمضان، به فرماندهی علیرضا شریفی.

9- گردان 38 مستقل زرهی ذوالفقار، به فرماندهی حمید عرب‏نژاد.

10- گروه 63 توپخانه خاتم‏الانبیاء(ص)، به فرماندهی حبیب‏الله کریمی؛ به استعداد 7 گردان سازمانی و 3 گردان توپخانه مأمور از ارتش.

11- گروه 10 پدافند هوایی محرم.

12- لشکر مهندسی 43 امام علی(ع).

13- تیپ 45 مهندسی جوادالائمه(ع).

14- هوانیروز ارتش، پشتیبانی هوایی با دو تیم آتش و تیم‏های تخلیه مجروح.

15- نیروی هوایی ارتش.

16- جهاد سازندگی ستاد نجف‏اشرف با زیر امر گرفتن واحدهای مهندسی جنگ جهاد سازندگی استان‏های: تهران، فارس و ... .

17- تیپ 4 لشکر 21 پیاده حمزه سیدالشهداء(ع)، مستقر در خط پدافندی باغ کشاورزی، مأمور اجرای آتش مستقیم و تظاهر به تک.[5]

شرح مختصر عملیّات

در شرایطی که آخرین نقل و انتقالات برای اجرای عملیات در روز آخر صورت می‏گرفت، الطاف الهی با وزیدن باد شدید (غرب به شرق) و ایجاد گرد و غباری که موجب محدود شدن شدید دید در منطقه بود، نصیب رزمندگان گردید و دشمن با توجه به حضور روی ارتفاعات سرکوب منطقه همچون جبل حمرین، قلاویزان، زالوآب و نمه‏کلان‏بو کوچک، نتوانست از حرکات نیروهای خودی کسب اطلاع نموده و در اجرای عملیات، ایجاد مشکل نماید. لذا عملیات کربلای 1، در ساعت 22:30 روز دوشنبه نهم تیرماه سال 1365 با رمز مبارک "یا ابالفضل‏العباس(ع)"، تحت فرماندهی و هدایت قرارگاه نجف‏اشرف سپاه پاسداران، در حالی که فرماندهی نیروی زمینی سپاه و عناصر ستادی آن از نزدیک اشراف بر روند عملیات داشتند، در منطقه عمومی مهران که در این ایام گاهی گرمای هوای آن به 45 درجه سانتی‏گراد می‏رسید، آغاز گردید. البته لشکر 17 علی‏ابن‏ابی‏طالب(ع) به دلیل برخورد یکی از نیروهای آن به تله منور در میدان موانع و هوشیاری دشمن، عملیات خود را 45 دقیقه زودتر (ساعت 21:45) از زمان‏بندی تعیین شده، در ارتفاعات آبزیادی آغاز نمود.[6]

الف- مرحله اول عملیات:

نزدیک به دو ساعت قبل از آغاز اجرای عملیات، گزارش‏های شنود حاکی از غفلت نیروهای عراقی بود. ساعت 20:15 واحد جنگال[7] اعلام کرد که وضعیت کلی منطقه عادی است و نیروهای عراقی همچنان در آماده‏باش درجه 2 به سر می‏برند. با وجود این، دقایقی پس از حمله یگان‏ها در محورهای مختلف، اعلام شد که نیروهای خودی در محور آبزیادی از کمین‏های دشمن عبور کرده و پیشروی به سمت مواضع اصلی عراقی‏ها ادامه دارد. ضمن این که دشمن در بعضی از محورهای دیگر در حال عقب‏نشینی است. آتش پشتیبانی خودی بر روی مواضع دشمن به خصوص در محور قلاویزان، بسیار مؤثر بود. در این شرایط، تانک‏های خودی به سمت شهر مهران حرکت کرده و موجب وحشت شدید دشمن شدند. در مجموع، گزارش فرماندهان یگان‏های رزمی که از طریق بی‏سیم به قرارگاه فرماندهی منعکس می‏شد، حکایت از تزلزل در قوای دشمن و موفقیت رزمندگان اسلام داشت.[8]

در نتیجه اولین مرحله از عملیات یگان‏های رزمی سپاه پاسداران از آغاز حمله تا بعد از ظهر روز دوم عملیات، اهداف برابر طرح مانور پیش‏بینی شده تصرف و پاکسازی و یگان‏ها موفق به الحاق با یکدیگر گردیدند. ضمن این که در برخی از محورها با توجه به فراهم بودن شرایط، پیشروی فراتر از طرح صورت گرفت. به طوری که رزمندگان در نبرد خود با دشمن بعثی، علاوه بر تصرف اهداف مرحله اول و محاصره و تصرف قرارگاه دو تیپ دشمن، با پیشروی بین 3 تا 8 کیلومتر در عمق مواضع دشمن و تصرف یک‏سوم از اهداف مرحله دوم، موفق شدند با تصرف مناطق از جمله: قلعه‏کهنه، بهین‏بهروزان، امام‏زاده سیدحسن(ع)، حسن‏آباد، هرمزآباد و منصورآباد و نیز چندین ارتفاعات مهم، در مجموع حدود 60 کیلومتر مربع از زمین‏های اشغال شده را بازپس گرفته و خود را به حدود 4 کیلومتری شهر مهران برسانند. البته نیروهای عراقی نیز با روشنایی هوا و اجرای اولین پاتک خود با استفاده از واحدهای زرهی، به مواضع نیروهای خودی در دشت مهران یورش آورده و موفق شدند بار دیگر ارتفاع 177 را به اشغال خود درآورند. اما در ادامه با مقاومت رزمندگان مواجه و پس از منهدم شدن چند دستگاه تانک، مجبور به عقب‏نشینی شدند. در ادامه تعداد 4 پاتک دیگر دشمن در چند محور با استفاده از واحدهای زرهی صورت گرفت که با مقاومت رزمندگان و انهدام تعدادی تانک و نفربر و وارد آمدن تلفات به نیروهای دشمن، خنثی گردید.[9]

ب- مرحله دوم عملیات:

با آغاز مرحله دوم عملیات و در ادامه مرحله اول که از ساعت 23:45 روز 10 تیرماه آغاز شد، یگان‏های قرارگاه نجف‏اشرف با توجه به از هم پاشیدگی قوای دشمن و فراهم بودن زمینه برای پیشروی بیشتر، با هماهنگی فرماندهی نیروی زمینی و قرارگاه نجف‏اشرف، به سمت مواضع دشمن در شهر مهران و سایر ارتفاعات حساس منطقه هجوم برده و با درهم کوبیدن مقاومت اندک دشمن، در برخی محورها موفق شدند ارتفاعات مهم از جمله ارتفاع 250 و 272 و هم‏چنین بخش‏های مهم و وسیعی از ارتفاعات راهبردی قلاویزان را بازپس گرفته و شهر مهران، پاسگاه و روستای فرخ‏آباد، سیدقاسم، بهرام‏آباد، دوراجی و روستای فیروزآباد را از اشغال نیروهای ارتش عراق خارج و کنترل مناطق یاد شده را به دست گیرند. در ادامه، تلاش عراقی‏ها برای توقف عملیات نیروهای ایرانی که با اجرای آتش شدید سلاح‏های سنگین و توپخانه همراه بود، ناکام ماند و دشمن با دادن تلفات و خسارات و به اسارت درآمدن نیروهایش، مجبور به عقب‏نشینی گردید. یگان‏های عملیاتی با الحاق و ترمیم خطوط پدافندی و ایجاد خاکریز، به تأمین و تثبیت مناطق آزاد شده مبادرت ورزیدند.

پ- مرحله سوم عملیات:

با توجه به وضعیت دشمن و موفقیت رزمندگان اسلام، جلسه‏ای در ساعت 09:00 صبح روز 11 تیرماه در قرارگاه نجف‏اشرف با حضور فرماندهان یگان‏های عملیاتی برگزار و با توجه به آشفتگی وضعیت نیروهای عراقی در قلاویزان، به تدبیر فرمانده قرارگاه مقرر شد در روز جاری مرحله سوم عملیات به سرعت اجرا شود. لذا نیروها از پایین ارتفاع قلاویزان و یال‏های اطراف آن به سرعت وارد عمل شده و بدین ترتیب مرحله سوم عملیات ساعتی قبل از غروب آفتاب اجرا شد و یگان‏ها موفق شدند مواضعی از دشمن در این سلسله ارتفاعات را که نزدیک به هدف اصلی (ارتفاع 223) بود، آزاد کرده و گام‏به‏گام به سمت هدف پیش بروند. اما مقاومت دشمن در ارتفاع 223 و اطراف آن، احداث خاکریز برای حفظ مناطق متصرفی را ضروری نمود و قرارگاه نجف‏اشرف با جدیت آن را دنبال نمود. لذا خاکریزی توسط مهندسی یگان‏ها و جهاد سازندگی در جلو خسروآباد ایجاد و ادامه آن به طرف یال‏های قلاویزان ادامه یافت و یگان‏ها شروع به تحکیم مواضع کردند.

دشمن بعثی در پی سرعت بیش از حد نیروهای اسلام، غافل‏گیر شده به طوری که قدرت عکس‏العمل از او سلب و حتی موفق به جابه‏جایی توپخانه خود نگردید. در جریان این نبرد رزمندگان اسلام موفق شدند ضمن انهدام تعداد زیادی تانک و به اسارت درآوردن بیش از 300 نفر از نیروهای دشمن، مقر تاکتیکی لشکر 17 زرهی در تپه 215 را نیز به تصرف خود درآورند.[10]

ت- مرحله چهارم عملیات:

مرحله چهارم عملیات که در آخرین دقایق روز 12 تیرماه یعنی ساعت 23:55 با هدف تصرف بلندترین قله قلاویزان (ارتفاع 223) و تثبیت آن همچنین یال‏های جناح راست این ارتفاع آغاز گردیده بود، با توجه به مقاومت دشمن و روشن شدن هوا، تنها قله 210 تصرف شد و نیروها در 800 متری قله 223 متوقف شدند. در ادامه با شروع پاتک‏های دشمن توسط تیپ‏های گارد جمهوری عراق، مجدداً یکی از یال‏ها و قله 210 به تصرف دشمن درآمد و نیروهای خودی مستقر در این بخش، به ناچار 100 متر از مواضعشان عقب‏نشینی کردند. سپس با شروع پاتک دیگر دشمن که از ساعت 07:00 صبح 13 تیرماه آغاز شد، نیروهای خودی در یک درگیری سخت و نابرابر موفق به دفع پاتک شده و بیش از 40 نفر را به اسارت گرفتند. در محورهای دیگر هم یگان‏های خودی موفق به دو جداره نمودن خاکریز و تثبیت خط پدافندی شدند. در ساعت 21:30 این روز نیز در نتیجه اجرای آتش توپخانه دوربرد خودی روی مواضع لشکر 17 زرهی که توسط دیده‏بانان در خط هدایت می‏شد، یک مرکز آماد و مهمات دشمن به آتش کشیده شد که انفجارات ناشی از آن، حدود 25 دقیقه ادامه داشت.

در ساعت 08:00 صبح پنجمین روز نبرد در منطقه مهران، عملیات محدودی برای بازپس‏گیری یال قله 210 و پیشروی به سمت قله اصلی قلاویزان از سوی نیروهای خودی صورت گرفت که نیروها با گرفتن 14 نفر اسیر، موفق به تصرف و تثبیت قله 210 گردیدند.[11]

ث- مرحله پنجم عملیات:

دو یگان از قرارگاه نجف‏اشرف در ساعت 02:00 سحرگاه 15 تیرماه، پنجمین مرحله عملیات را به منظور تک به قله 223 و یال 200 و تصرف این دو هدف و تثبیت آن آغاز نموده و موفق شدند از ساعت 09:00 تا 11:00 صبح اهداف را تصرف نموده و در ساعت 13:00 ضمن الحاق با یکدیگر، مواضع تصرف شده را تثبیت نمودند. در این عملیات، تعداد 89 نفر از نظامیان دشمن به اسارت درآمدند. با استقرار رزمندگان سپاه پاسداران در ارتفاعات حساس قلاویزان در منطقه عمومی مهران، شهر بدره عراق و تحرکات دشمن در این منطقه، در دید و تیر رزمندگان قرار گرفت.

در آخرین مرحله انجام عملیات و در حالی که رزمندگان اسلام تا این زمان با آزادسازی 250 کیلومتر مربع از اراضی منطقه عملیاتی مهران و تسخیر ارتفاعات راهبردی قلاویزان و تسلط بر منطقه با نفوذ به عمق 5 کیلومتری خاک عراق به عمده اهداف خود دست یافته بودند، در اولین ساعات بامداد روز 16 تیرماه، با یک حمله غافل‏گیرانه در محور ارتفاعات قلاویزان در داخل خاک عراق، موفق شدند با وارد نمودن صدمات قابل ملاحظه به دو تیپ ارتش عراق، 150 نفر از عناصر دشمن را به اسارت درآورند. از طرفی با توجه به دست‏به‏دست شدن چند بار ارتفاعات 210، 223 و یال 200 قلاویزان، در روز نهم نبرد مجدداً در حالی به این ارتفاعات تک شد و به تصرف رزمندگان درآمد که در آخرین طراحی مانور برای عملیات در مهران، در نظر گرفته نشده بودند. لذا تصرف قله اصلی 223 قلاویزان که همیشه به عنوان یک هدف ایده‏آل در این منطقه در ذهن فرماندهان بود، محقق گردید. در این درگیری نیز بیش از 100 نفر از نیروهای عراقی از جمله چند افسر ارشد و معاون تیپ، به اسارت درآمدند. لذا وقتی دشمن بعثی وقتی خطوط پدافندی خود را از دست رفته دید، پا به فرار گذاشته و تن به پدافند داد. بدین ترتیب علی‏رغم این که عملیات کربلای 1 با دستیابی به مناطقی فراتر از اهداف پیش‏بینی شده در طرح مانور پایان یافته تلقی شد، لکن بخش کوچکی از خاک خودی همچنان در تصرف دشمن باقی ماند.[12]

بازپس‏گیری مهران با توجه به رجزخوانی صدام مبنی بر "پس دادن مهران در قبال تخلیه فاو"، این پیام را به او داد که رزمندگان جان بر کف ایران توانستند در فاو بیش از 70 شبانه‏روز در برابر تهاجم و فشار سنگین ارتش مجهز به انواع سلاح و امکانات نظامی و پشتوانه اطلاعاتی و تسلیحاتی قدرت‏های غرب و شرق و پشتیبانی مالی شیوخ منطقه خلیج‏فارس مقاومت نموده و متصرفات خود را حفظ نمایند. در حالی که ارتش بعثی تا بُن دندان مسلح عراق که خود را در اوج برتری و قدرت تصور می‏کرد، نتوانست بیش از یک هفته در برابر اراده رزمندگان اسلام مقاومت نموده و مجبور به دادن تلفات و عقب‏نشینی گردیده و موفق نشد احیای آبروی از دست رفته خود را که در اشغال مهران می‏دید، حفظ نماید. ضمن این که رزمندگان اسلام در جریان بازپس‏گیری مهران، مناطق بیشتری از آنچه دشمن به تصرف درآورده بود، را آزاد کرده و این نیز درس عبرت دیگری برای صدام و ارتش او گردید.

نتایج و دست‏آوردهای عملیّات

1- آزادسازی 300 کیلومتر مربع از سرزمین‏های اشغالی منطقه مهران.

2- تصرف ارتفاعات مرزی و مسلط بر معابر وصولی منطقه.

3- تصرف و به کنترل درآوردن بیش از 10 کیلومتر مربع از خاک عراق.

4- به هلاکت رساندن بیش از 2000 نفر از قوای ارتش بعثی عراق.

5- اسارت 892 نفر از قوای ارتش بعثی عراق (70 نفر افسر، 130 درجه‏دار و 692 نفر سرباز).

6- انهدام ... دستگاه تانک، نفربر و انواع خودرو.

7- انهدام ... دستگاه ماشین‏آلات مهندسی.

8- غنیمت گرفتن ... دستگاه تانک و نفربر.